Podnebni detektivi Projekti 2022-2023
Naslov projekta: Vpliv podnebnih sprememb na mokrišče "slano jezero z drobnim peskom" na otoku Samos.
Ekipa: Lovci na znanje
Sofouli 103 Samos Grčija 12 Starost učenca: 12-13 let, 14-15 let
Raziskovalno vprašanje se nanaša na to, kako so spremembe podnebnih razmer, ki smo jim bili priča v zadnjih letih, vplivale na mokrišče "Aliki Psili Ammos" na Samosu.
Το ερευνητικό ερώτημα αφορά το πως η μεταβολή των κλιματικών συνθηκών που βιώνουμε στον πλανήτη τα τελευταία χρόνια έχει επιδράσει στον υδροβιότοπο της "Αλυκής Ψιλής Άμμου" στη Σάμο.
Območje raziskave se nanaša na mokrišče "Aliki Psili Ammos", ki se nahaja jugovzhodno od otoka Samos. Gre za sistem mokrišč, ki vključuje opuščeno slano močvirje, ki je med letom sezonsko poplavljeno. To vodno telo je zelo ekološko pomembno, saj ga obiskujejo redke ptice (flamingi), da bi se razmnoževale, kar povečuje estetsko in turistično vrednost okolice. V zadnjih letih so se vremenske razmere in pojav meteoroloških pojavov spremenili. Dolga obdobja suše, visoke temperature in dolgotrajne suše so na primer spremenile naravne procese na površju, kar se odraža v zelo pomembnih ekosistemih na lokalni ravni, kot je mokrišče "Sol drobnega peska". Morfologija, površina, količina vode, globina in obdobja, ko je območje mokrišča poplavljeno z vodo, so se verjetno spremenili zaradi podnebnih sprememb. Tudi pojavljanje vremenskih dogodkov je postalo nepredvidljivo, hitrejše in nenadno, kar dodatno spreminja podobo in pogoje, ki prevladujejo in oblikujejo naravno okolje interesnega območja. Namen te raziskave je preučiti, ali in v kolikšni meri so podnebne spremembe, ki jih v zadnjih letih obravnavamo kot dejstvo, vplivale na vodno telo mokrišča v smislu obdobij napolnitve z vodo in obdobij, ko se ta izsuši. Podcilj je preučiti, ali podnebne spremembe vplivajo na obisk jezera s flamingi. Učenci so najprej raziskali in uporabili podatke tako, da so informacije o preučevanem območju pridobili s spleta in drugih virov ter tako opredelili problem. Nato je raziskava temeljila na zbiranju in primerjanju satelitskih posnetkov študijskega območja prek brskalnika Eo. Izvedena so bila dopolnilna terenska opazovanja in fotografiranja na območju zanimanja ter začetno načrtovanje uporabe dronov za fotografiranje iz zraka.
Η περιοχή μελέτης της παρούσας έρευνας αφορά τον υδροβιότοπο "Αλυκή Ψιλής Άμμου" και εντοπίζεται νοτιοανατολικά στο νησί της Σάμου. Πρόκειται για έναν σύστημα υγροτόπων που περιλαμβάνει την εγκαταλειμμένη αλυκή η οποία πλημμυρίζει εποχικά κατά τη διάρκεια του χρόνου. Το συγκεκριμένο υδάτινο σώμα έχει μεγάλη οικολογική σημασία καθότι το επισκέπτονται σπάνια πτηνά (φλαμίνγκο) για να αναπαραχθούν γεγονός που αναβαθμίζει αισθητικά και τουριστικά την γύρω περιοχή. Τα τελευταία χρόνια οι καιρικές συνθήκες όπως και η εκδήλωση των μετεωρολογικών φαινομένων έχει αλλάξει. Για παράδειγμα μεγάλες περίοδοι ανομβρίας, υψηλές θερμοκρασίες και παρατεταμένη ξηρασία έχουν διαφοροποιήσει τις επιφανειακές φυσικές διεργασίες γεγονός που καθρεφτίζεται σε πολύ σημαντικά οικοσυστήματα σε τοπικό επίπεδο όπως είναι αυτό του υδροβιότοπου της ''Αλυκής της Ψιλής Άμμου''. Η μορφολογία, η έκταση, ο όγκος νερού, το βάθος όπως και οι περίοδοι που πλημμυρίζει με νερό η περιοχή του υδροβιότοπου πιθανόν να έχει επηρεαστεί σαν συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Επίσης η εκδήλωση των καιρικών φαινομένων έχει γίνει απρόβλεπτη, πιο ραγδαία και απότομη αλλάζοντας περαιτέρω το πορτρέτο και τις συνθήκες που επικρατούν και διαμορφώνουν το φυσικό του περιβάλλον της περιοχής ενδιαφέροντος. Στόχος της έρευνας είναι να εξεταστεί εάν και κατά πόσο η κλιματική αλλαγή, την οποία θεωρούμε γεγονός τα τελευταία χρόνια, έχει επηρεάσει το υδάτινο σώμα του υδροβιότοπου αναφορικά με τις περιόδους πλήρωσης του με νερό και τις περιόδους όπου ξεραίνεται. Επιμέρους στόχος είναι να εξεταστεί αν υπάρχει αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στην επισκεψιμότητα της λίμνης από τα φλαμίγκο. Για τους σκοπούς της έρευνας οι μαθητές αρχικά έψαξαν και αξιοποίησαν δεδομένα αντλώντας πληροφορίες για την περιοχή μελέτης από το διαδίκτυο και άλλες πηγές, οριοθετώντας έτσι το πρόβλημα. Στη συνέχεια, το βασικό κομμάτι της έρευνας στηρίχθηκε στην συλλογή και σύγκριση δορυφορικών εικόνων από την περιοχή μελέτης μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής Eo Browser. Συμπληρωματικά πραγματοποιήθηκαν και επιτόπου παρατηρήσεις και λήψεις φωτογραφιών στην περιοχή ενδιαφέροντος ενώ υπήρχε και αρχικός προγραμματισμός για την χρήση drone για εναέριες λήψεις.
Raziskovalna metodologija je bila na začetku organizirana po naslednjih oseh:
1) Študij literature o področju, ki študente zanima, in iskanje informacij.
2) Obisk območja in opazovanje na kraju samem (predvsem glede letošnjega prihoda flamingov v jezero), fotografiranje s tal in iz zraka (z dronom),
3) Obdelava in analiza satelitskih posnetkov z območja raziskave z uporabo spletne aplikacije Sentinel Hub Eo Browser.
V fazi iskanja satelitskih posnetkov so bili učenci razdeljeni v delovne skupine, da so si razdelili delovno obremenitev. Uporabili smo satelit Sentinel 2 in iskali posnetke od leta 2016 do danes, da bi primerjali stanje mokrišča skozi čas in prisotnost vode v ribniku. Učenci so na razpoložljivih satelitskih posnetkih po mesecih in letih uporabili normirani indeks vode NDWI.
V nadaljevanju so povzete glavne ugotovitve, do katerih so prišli učenci pri raziskovanju z zgoraj navedenimi orodji.
Na splošno je opaziti, da se jezero v zadnjih letih (2016-2023) počasi polni z vodo in da se v številnih primerih delno polni vse do januarja. Od februarja do aprila se zdi, da je njegova količina največja, po maju pa se začne znatno zmanjševati. To je posledica manjše pogostosti padavin v kombinaciji z višjimi povprečnimi temperaturami.
Učenci ugotovijo tudi, da je gladina vode na splošno nizka in da je količina vode večino leta majhna. To ima lahko negativen učinek in vpliva na obdobja, ko plamenci prihajajo na jezero, da bi se razmnoževali, saj je v ta namen v mokrišču potrebna voda.
V dvoletnem obdobju 2018-2020 so učenci opazili tudi izrazito znižanje gladine vode v zahodnem delu jezera. Na koncu je dobro, da se raziskava nadaljuje tudi v prihodnje.
Η μεθοδολογία της έρευνας οργανώθηκε αρχικά στους εξής άξονες:
1) Βιβλιογραφική μελέτη για την περιοχή ενδιαφέροντος από τους μαθητές και εύρεση πληροφοριών.
2) Επίσκεψη στην περιοχή και επί τόπου παρατήρηση (κυρίως σχετικά με την άφιξη των φλαμίγκο στη λίμνη για το φέτος), λήψη επίγειων φωτογραφιών και εναέριων (με drone),
3) Επεξεργασία και ανάλυση δορυφορικών εικόνων από την περιοχή έρευνας με την διαδικτυακή εφαρμογή Sentinel Hub Eo Browser.
Κατά το στάδιο της αναζήτησης δορυφορικών εικόνων οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες εργασίας για να επιμεριστεί ο όγκος εργασίας. Χρησιμοποιήσαμε τον δορυφόρο Sentinel 2 και μια αναζητήσαμε εικόνες από το 2016 έως και σήμερα για να συγκρίνουμε την κατάσταση του υγρότοπου με την πάροδο του χρόνου και την παρουσία νερού στην λιμνούλα. Οι μαθητές χρησιμοποίησαν τον κανονικοποιημένο δείκτη νερού NDWI στις διαθέσιμες δορυφορικές εικόνες ανά μήνα και έτος.
Τα βασικά συμπεράσματα που κατέληξαν οι μαθητές μέσα από την έρευνα τους με τα εργαλεία που προαναφέραμε συνοψίζονται παρακάτω.
Γενικά παρατηρείται ότι η λίμνη αργεί να γεμίσει με νερό τα τελευταία χρόνια (2016 - 2023) και παρατηρείται μερική πληρότητα σε πολλές περιπτώσεις μέχρι και τον Ιανουάριο. Από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Απρίλιο φαίνεται να έχει την μεγαλύτερη ποσότητα ενώ μετά τον Μάιο αρχίζει να ελαττώνεται σημαντικά. Αυτό οφείλεται στην μείωση της συχνότητας των βροχοπτώσεων σε συνδυασμό με τις υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες.
Ένα άλλο συμπέρασμα που καταλήγουν οι μαθητές είναι ότι γενικά η στάθμη του νερού είναι χαμηλή και η ποσότητα νερού είναι μικρή το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Αυτό μπορεί να επιδρά αρνητικά και να επηρεάζει τις περιόδους που φτάνουν τα φλαμίνγκο στη λίμνη για να αναπαραχθούν καθώς για αυτό το σκοπό είναι απαραίτητη η παρουσία νερού στην υδροβιότοπο.
Επίσης κατά τη διετία 2018-2020 οι μαθητές διαπίστωσαν αισθητή μείωση της στάθμης του νερού στο δυτικό τμήμα της λίμνης. Τέλος είναι καλό να συνεχιστεί η έρευνα περαιτέρω.
Res je, da je bila ena od začetnih vizij študentov, vključenih v projekt, in vodje raziskovalne skupine, da bi ob "climate detectives" začeli neprekinjeno spremljati stanje mokrišča z zbiranjem terenskih podatkov (vzorčenje, fotografije s tal/letalom) in obdelavo satelitskih podatkov s spletnimi aplikacijami, kot je Eo Browser. Prav tako je bil končni cilj ozaveščanje učencev o problemu, ozaveščanje o vprašanju podnebnih sprememb in njihovih neposrednih posledicah na našo zemljo in naša življenja. Iz pričevanj učencev, ki so sodelovali v projektu, je razvidno, da so bili prejšnji cilji v določeni meri doseženi. Tisto, kar učenci čutijo kot potrebo in o čemer razmišljajo za prihodnost, je, da bi prispevali k reševanju problema z dejanji, s katerimi bi državljane obveščali o vprašanju, problemu, podatkih in načinu, na katerega so ves ta čas raziskovali. Njihova skrb je zdaj razširjanje rezultatov ter ozaveščanje družbe in države. Verjamejo, da lahko vsak od nas nekaj spremeni in postane del rešitve problema.
Είναι αλήθεια ότι μία από τις αρχικές βλέψεις των μαθητών που ασχολήθηκαν με το project αλλά και του υπευθύνου της ερευνητικής ομάδας ήταν με αφορμή το "climate detectives" να ξεκινήσει μία συνεχής παρακολούθηση της κατάστασης του υδροβιότοπου με λήψη δεδομένων πεδίου (δειγματοληψίες, φωτογραφίες επίγειες/εναέριες-drone) και μέσω επεξεργασίας δορυφορικών δεδομένων από διαδικτυακές εφαρμογές όπως o Eo Browser. Επίσης απώτερος σκοπός ήταν οι μαθητές να γνωρίσουν το πρόβλημα, να ευαισθητοποιηθούν στο θέμα της κλιματικής αλλαγής και των άμεσων επιδράσεων που έχει αυτή στον τόπο μας και στις ζωές μας. Γίνεται φανερό από τις μαρτυρίες των μαθητών που ασχολήθηκαν με το πρόγραμμα πως τα προηγούμενα ως ένα βαθμό έχουν επιτευχθεί. Αυτό που νιώθουν ανάγκη και που σκέφτονται οι μαθητές για τη συνέχεια είναι να συνεισφέρουν στη λύση του προβλήματος μέσα από ενέργειες ενημέρωσης των πολιτών για το θέμα, το πρόβλημα, τα δεδομένα, τον τρόπο που ερεύνησαν όλο αυτό το διάστημα. Μέριμνα τους πλέον αποτελεί η διάχυση των αποτελεσμάτων και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας αλλά και της πολιτείας. Θεωρούν ότι η καθένας από μας μπορεί να κάνει τη διαφορά και να γίνει κομμάτι της λύσης του προβλήματος.
Ta projekt je bil samodejno preveden v angleščino.
Projekte oblikujejo ekipe, ki so v celoti odgovorne za skupne podatke.
← Vsi projekti