Projectos dos Detectives do Clima 2022-2023


Tópico do projecto: Mudanças climáticas

Título do projeto: Impacto das alterações climáticas na zona húmida "Lagoa Salgada de Areia Fina" na ilha de Samos.

Equipe: Caçadores de conhecimento

Sofouli 103   Samos   Grécia   12 A idade do aluno: 12-13 anos de idade, 14-15 anos de idade

Pergunta de pesquisa

A questão de investigação diz respeito à forma como a alteração das condições climáticas que se têm verificado no planeta nos últimos anos afectou a zona húmida de "Aliki Psili Ammos" em Samos.
Το ερευνητικό ερώτημα αφορά το πως η μεταβολή των κλιματικών συνθηκών που βιώνουμε στον πλανήτη τα τελευταία χρόνια έχει επιδράσει στον υδροβιότοπο της "Αλυκής Ψιλής Άμμου" στη Σάμο.

Resumo do projeto

A área de estudo da presente investigação diz respeito à zona húmida "Aliki Psili Ammos" e está localizada a sudeste da ilha de Samos. Trata-se de um sistema de zonas húmidas que inclui o pântano salgado abandonado que inunda sazonalmente durante o ano. Esta massa de água é de grande importância ecológica, uma vez que é visitada por aves raras (flamingos) para se reproduzirem, o que aumenta o valor estético e turístico da zona circundante. Nos últimos anos, as condições meteorológicas e a ocorrência de fenómenos meteorológicos alteraram-se. Por exemplo, os longos períodos de seca, as temperaturas elevadas e as secas prolongadas alteraram os processos naturais superficiais, o que se reflecte em ecossistemas muito importantes a nível local, como a zona húmida do "Sal da Areia Fina". É provável que a morfologia, a área, o volume de água, a profundidade e os períodos em que a zona húmida é inundada com água tenham sido afectados em consequência das alterações climáticas. Também a ocorrência de fenómenos meteorológicos se tornou imprevisível, mais rápida e abrupta, alterando ainda mais o retrato e as condições que prevalecem e moldam o ambiente natural da área de interesse. O objetivo desta investigação é examinar se e em que medida as alterações climáticas, que consideramos um facto nos últimos anos, afectaram a massa de água da zona húmida em termos de períodos de enchimento de água e de períodos em que seca. Um sub-objetivo é examinar se existe um impacto das alterações climáticas na visitação do lago pelos flamingos. Os alunos começaram por pesquisar e utilizar dados, obtendo informações sobre a área de estudo na Internet e noutras fontes, definindo assim o problema. Depois, a investigação baseou-se na recolha e comparação de imagens de satélite da área de estudo através do Eo Browser. Complementarmente foram realizadas observações de campo e sessões fotográficas na área de interesse e um planeamento inicial para a utilização de drones para fotografia aérea.

Η περιοχή μελέτης της παρούσας έρευνας αφορά τον υδροβιότοπο "Αλυκή Ψιλής Άμμου" και εντοπίζεται νοτιοανατολικά στο νησί της Σάμου. Πρόκειται για έναν σύστημα υγροτόπων που περιλαμβάνει την εγκαταλειμμένη αλυκή η οποία πλημμυρίζει εποχικά κατά τη διάρκεια του χρόνου. Το συγκεκριμένο υδάτινο σώμα έχει μεγάλη οικολογική σημασία καθότι το επισκέπτονται σπάνια πτηνά (φλαμίνγκο) για να αναπαραχθούν γεγονός που αναβαθμίζει αισθητικά και τουριστικά την γύρω περιοχή. Τα τελευταία χρόνια οι καιρικές συνθήκες όπως και η εκδήλωση των μετεωρολογικών φαινομένων έχει αλλάξει. Για παράδειγμα μεγάλες περίοδοι ανομβρίας, υψηλές θερμοκρασίες και παρατεταμένη ξηρασία έχουν διαφοροποιήσει τις επιφανειακές φυσικές διεργασίες γεγονός που καθρεφτίζεται σε πολύ σημαντικά οικοσυστήματα σε τοπικό επίπεδο όπως είναι αυτό του υδροβιότοπου της ''Αλυκής της Ψιλής Άμμμου''. Η μορφολογία, η έκταση, ο όγκος νερού, το βάθος όπως και οι περίοδοι που πλημμυρίζει με νερό η περιοχή του υδροβιότοπου πιθανόν να έχει επηρεαστεί σαν συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Επίσης η εκδήλωση των καιρικών φαινομένων έχει γίνει απρόβλεπτη, πιο ραγδαία και απότομη αλλάζοντας περαιτέρω το πορτρέτο και τις συνθήκες που επικρατούν και διαμορφώνουν το φυσικό του περιβάλλον της περιοχής ενδιαφέροντος. Στόχος της έρευνας είναι να εξεταστεί εάν και κατά πόσο η κλιματική αλλαγή, την οποία θεωρούμε γεγονός τα τελευταία χρόνια, έχει επηρεάσει το υδάτινο σώμα του υδροβιότοπου αναφορικά με τις περιόδους πλήρωσης του με νερό και τις περιόδους όπου ξεραίνεται. Επιμέρους στόχος είναι να εξεταστεί αν υπάρχει αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στην επισκεψιμότητα της λίμνης από τα φλαμίγκο. Για τους σκοπούς της έρευνας οι μαθητές αρχικά έψαξαν και αξιοποίησαν δεδομένα αντλώντας πληροφορίες για την περιοχή μελέτης από το διαδίκτυο και άλλες πηγές, οριοθετώντας έτσι το πρόβλημα. Στη συνέχεια, το βασικό κομμάτι της έρευνας στηρίχθηκε στην συλλογή και σύγκριση δορυφορικών εικόνων από την περιοχή μελέτης μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής Eo Browser. Συμπληρωματικά πραγματοποιήθηκαν και επιτόπου παρατηρήσεις και λήψεις φωτογραφιών στην περιοχή ενδιαφέροντος ενώ υπήρχε και αρχικός προγραμματισμός για την χρήση drone για εναέριες λήψεις.

Principais resultados e conclusões

A metodologia de investigação foi inicialmente organizada de acordo com os seguintes eixos:
1) Estudo da literatura sobre a área de interesse dos estudantes e procura de informação.
2) Visita à área e observação no local (principalmente no que respeita à chegada dos flamingos ao lago este ano), tirando fotografias terrestres e aéreas (com um drone),
3) Processamento e análise de imagens de satélite da área de estudo utilizando a aplicação web Sentinel Hub Eo Browser.
Durante a fase de pesquisa de imagens de satélite, os alunos foram divididos em grupos de trabalho para partilhar a carga de trabalho. Utilizámos o satélite Sentinel 2 e uma pesquisa de imagens de 2016 até ao presente para comparar o estado da zona húmida ao longo do tempo e a presença de água na lagoa. Os alunos utilizaram o índice de água normalizado NDWI nas imagens de satélite disponíveis por mês e ano.
As principais conclusões a que os alunos chegaram através da sua investigação com as ferramentas acima mencionadas são resumidas a seguir.
De um modo geral, observa-se que o lago se tem enchido lentamente de água nos últimos anos (2016 - 2023) e que, em muitos casos, se observa um enchimento parcial até janeiro. De fevereiro a abril, parece ter a quantidade mais elevada e, depois de maio, começa a diminuir significativamente. Este facto deve-se a uma diminuição da frequência da precipitação combinada com temperaturas médias mais elevadas.
Outra conclusão a que os alunos chegam é que o nível da água é geralmente baixo e a quantidade de água é pequena na maior parte do ano. Isto pode ter um efeito negativo e afetar os períodos em que os flamingos chegam ao lago para se reproduzirem, uma vez que é necessária água na zona húmida para este fim.
Também durante o biénio 2018-2020, os alunos observaram uma diminuição acentuada dos níveis de água na parte ocidental do lago. Finalmente, é bom continuar a investigação.

Η μεθοδολογία της έρευνας οργανώθηκε αρχικά στους εξής άξονες:
1) Βιβλιογραφική μελέτη για την περιοχή ενδιαφέροντος από τους μαθητές και εύρεση πληροφοριών.
2) Επίσκεψη στην περιοχή και επί τόπου παρατήρηση (κυρίως σχετικά με την άφιξη των φλαμίγκο στη λίμνη για το φέτος), λήψη επίγειων φωτογραφιών και εναέριων (με drone),
3) Επεξεργασία και ανάλυση δορυφορικών εικόνων από την περιοχή έρευνας με την διαδικτυακή εφαρμογή Sentinel Hub Eo Browser.
Κατά το στάδιο της αναζήτησης δορυφορικών εικόνων οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες εργασίας για να επιμεριστεί ο όγκος εργασίας. Χρησιμοποιήσαμε τον δορυφόρο Sentinel 2 και μια αναζητήσαμε εικόνες από το 2016 έως και σήμερα για να συγκρίνουμε την κατάσταση του υγρότοπου με την πάροδο του χρόνου και την παρουσία νερού στην λιμνούλα. Οι μαθητές χρησιμοποίησαν τον κανονικοποιημένο δείκτη νερού NDWI στις διαθέσιμες δορυφορικές εικόνες ανά μήνα και έτος.
Τα βασικά συμπεράσματα που κατέληξαν οι μαθητές μέσα από την έρευνα τους με τα εργαλεία που προαναφέραμε συνοψίζονται παρακάτω.
Γενικά παρατηρείται ότι η λίμνη αργεί να γεμίσει με νερό τα τελευταία χρόνια (2016 - 2023) και παρατηρείται μερική πληρότητα σε πολλές περιπτώσεις μέχρι και τον Ιανουάριο. Από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Απρίλιο φαίνεται να έχει την μεγαλύτερη ποσότητα ενώ μετά τον Μάιο αρχίζει να ελαττώνεται σημαντικά. Αυτό οφείλεται στην μείωση της συχνότητας των βροχοπτώσεων σε συνδυασμό με τις υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες.
Ένα άλλο συμπέρασμα που καταλήγουν οι μαθητές είναι ότι γενικά η στάθμη του νερού είναι χαμηλή και η ποσότητα νερού είναι μικρή το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Αυτό μπορεί να επιδρά αρνητικά και να επηρεάζει τις περιόδους που φτάνουν τα φλαμίνγκο στη λίμνη για να αναπαραχθούν καθώς για αυτό το σκοπό είναι απαραίτητη η παρουσία νερού στην υδροβιότοπο.
Επίσης κατά τη διετία 2018-2020 οι μαθητές διαπίστωσαν αισθητή μείωση της στάθμης του νερού στο δυτικό τμήμα της λίμνης. Τέλος είναι καλό να συνεχιστεί η έρευνα περαιτέρω.

O que se segue? Acções para fazer a diferença e ajudar a diminuir o problema

É verdade que uma das visões iniciais dos alunos envolvidos no projeto e do líder da equipa de investigação era, por ocasião do "climate detectives", iniciar uma monitorização contínua do estado da zona húmida através da recolha de dados de campo (amostragem, fotografias de terra/ar-drone) e através do processamento de dados de satélite por aplicações web como o Eo Browser. Além disso, o objetivo final era sensibilizar os alunos para o problema, aumentar a consciencialização sobre a questão das alterações climáticas e os efeitos directos que têm na nossa terra e nas nossas vidas. É evidente, pelos testemunhos dos alunos que participaram no projeto, que os objectivos anteriores foram, em certa medida, alcançados. O que os alunos sentem necessidade e o que pensam para o futuro é contribuir para a solução do problema através de acções para informar os cidadãos sobre a questão, o problema, os dados, a forma como têm vindo a investigar durante todo este tempo. A sua preocupação agora é divulgar os resultados e sensibilizar a sociedade e o Estado. Acreditam que cada um de nós pode fazer a diferença e tornar-se parte da solução do problema.

Είναι αλήθεια ότι μία από τις αρχικές βλέψεις των μαθητών που ασχολήθηκαν με το project αλλά και του υπευθύνου της ερευνητικής ομάδας ήταν με αφορμή το "climate detectives" να ξεκινήσει μία συνεχής παρακολούθηση της κατάστασης του υδροβιότοπου με λήψη δεδομένων πεδίου (δειγματοληψίες, φωτογραφίες επίγειες/εναέριες-drone) και μέσω επεξεργασίας δορυφορικών δεδομένων από διαδικτυακές εφαρμογές όπως o Eo Browser. Επίσης απώτερος σκοπός ήταν οι μαθητές να γνωρίσουν το πρόβλημα, να ευαισθητοποιηθούν στο θέμα της κλιματικής αλλαγής και των άμεσων επιδράσεων που έχει αυτή στον τόπο μας και στις ζωές μας. Γίνεται φανερό από τις μαρτυρίες των μαθητών που ασχολήθηκαν με το πρόγραμμα πως τα προηγούμενα ως ένα βαθμό έχουν επιτευχθεί. Αυτό που νιώθουν ανάγκη και που σκέφτονται οι μαθητές για τη συνέχεια είναι να συνεισφέρουν στη λύση του προβλήματος μέσα από ενέργειες ενημέρωσης των πολιτών για το θέμα, το πρόβλημα, τα δεδομένα, τον τρόπο που ερεύνησαν όλο αυτό το διάστημα. Μέριμνα τους πλέον αποτελεί η διάχυση των αποτελεσμάτων και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας αλλά και της πολιτείας. Θεωρούν ότι η καθένας από μας μπορεί να κάνει τη διαφορά και να γίνει κομμάτι της λύσης του προβλήματος.

Cartaz do projecto:

Descarregar PDF do cartaz do projecto

Este projeto foi traduzido automaticamente para inglês.
Os projetos são criados pelas equipes e elas assumem a responsabilidade total pelos dados compartilhados.
← Todos os projetos