Progetti dei detective del clima 2022-2023
Titolo del progetto: Impatto dei cambiamenti climatici sulla zona umida "Lago salato di sabbia fine" sull'isola di Samos.
Squadra: Cacciatori di conoscenza
Sofouli 103 Samos Grecia 12 Età dello studente: 12-13 anni, 14-15 anni
La domanda di ricerca riguarda il modo in cui il cambiamento delle condizioni climatiche che abbiamo sperimentato sul pianeta negli ultimi anni ha influenzato la zona umida di "Aliki Psili Ammos" a Samos.
Το ερευνητικό ερώτημα αφορά το πως η μεταβολή των κλιματικών συνθηκών που βιώνουμε στον πλανήτη τα τελευταία χρόνια έχει επιδράσει στον υδροβιότοπο της "Αλυκής Ψιλής Άμμου" στη Σάμο.
L'area di studio della presente ricerca riguarda la zona umida "Aliki Psili Ammos" ed è situata a sud-est dell'isola di Samos. Si tratta di un sistema di zone umide che comprende una palude salata abbandonata che si allaga stagionalmente durante l'anno. Questo specchio d'acqua è di grande importanza ecologica in quanto è frequentato da uccelli rari (fenicotteri) per la riproduzione, il che aumenta il valore estetico e turistico dell'area circostante. Negli ultimi anni le condizioni meteorologiche e il verificarsi di fenomeni meteorologici sono cambiati. Ad esempio, lunghi periodi di siccità, temperature elevate e siccità prolungate hanno alterato i processi naturali di superficie, che si riflettono in ecosistemi molto importanti a livello locale, come la zona umida del "Sale di sabbia fine". È probabile che la morfologia, l'area, il volume d'acqua, la profondità e i periodi in cui la zona umida è inondata d'acqua siano stati influenzati dai cambiamenti climatici. Anche il verificarsi di eventi meteorologici è diventato imprevedibile, più rapido e repentino, modificando ulteriormente il quadro e le condizioni che prevalgono e modellano l'ambiente naturale dell'area di interesse. L'obiettivo di questa ricerca è esaminare se e in che misura il cambiamento climatico, che consideriamo un dato di fatto negli ultimi anni, abbia influenzato il corpo idrico della zona umida in termini di periodi di riempimento dell'acqua e di periodi di prosciugamento. Un sotto-obiettivo consiste nell'esaminare se il cambiamento climatico ha un impatto sulla frequentazione del lago da parte dei fenicotteri. Gli studenti hanno prima ricercato e utilizzato i dati ottenendo informazioni sull'area di studio da Internet e da altre fonti, definendo così il problema. Successivamente, la ricerca si è basata sulla raccolta e sul confronto di immagini satellitari dell'area di studio attraverso Eo Browser. Sono state effettuate osservazioni sul campo e riprese fotografiche complementari nell'area di interesse e una pianificazione iniziale per l'uso di droni per la fotografia aerea.
Η περιοχή μελέτης της παρούσας έρευνας αφορά τον υδροβιότοπο "Αλυκή Ψιλής Άμμου" και εντοπίζεται νοτιοανατολικά στο νησί της Σάμου. Πρόκειται για έναν σύστημα υγροτόπων που περιλαμβάνει την εγκαταλειμμένη αλυκή η οποία πλημυρίζει εποχικά κατά τη διάρκεια του χρόνου. Το συγκεκριμένο υδάτινο σώμα έχει μεγάλη οικολογική σημασία καθότι το επισκέπτονται σπάνια πτηνά (φλαμίνγκο) για να αναπαραχθούν γεγονός που αναβαθμίζει αισθητικά και τουριστικά την γύρω περιοχή. Τα τελευταία χρόνια οι καιρικές συνθήκες όπως και η εκδήλωση των μετεωρολογικών φαινομένων έχει αλλάξει. Για παράδειγμα μεγάλες περίοδοι ανομβρίας, υψηλές θερμοκρασίες και παρατεταμένη ξηρασία έχουν διαφοροποιήσει τις επιφανειακές φυσικές διεργασίες γεγονός που καθρεφτίζεται σε πολύ σημαντικά οικοσυστήματα σε τοπικό επίπεδο όπως είναι αυτό του υδροβιότοπου της ''Αλυκής της Ψιλής Άμμου''. Η μορφολογία, η έκταση, ο όγκος νερού, το βάθος όπως και οι περίοδοι που πλημυρίζει με νερό η περιοχή του υδροβιότοπου πιθανόν να έχει επηρεαστεί σαν συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Επίσης η εκδήλωση των καιρικών φαινομένων έχει γίνει απρόβλεπτη, πιο ραγδαία και απότομη αλλάζοντας περαιτέρω το πορτρέτο και τις συνθήκες που επικρατούν και διαμορφώνου το φυσικό του περιβάλλον της περιοχής ενδιαφέροντος. Στόχος της έρευνας είναι να εξεταστεί εάν και κατά πόσο η κλιματική αλλαγή, την οποία θεωρούμε γεγονός τα τελευταία χρόνια, έχει επηρεάσει το υδάτινο σώμα του υδροβιότοπου αναφορικά με τις περιόδους πλήρωσης του με νερό και τις περιόδους όπου ξεραίνεται. Επιμέρους στόχος είναι να εξεταστεί αν υπάρχει αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στην επισκεψιμότητα της λίμνης από τα φλαμίγκο. Για τους σκοπούς της έρευνας οι μαθητές αρχικά έψαξαν και αξιοποίησαν δεδομένα αντλώντας πληροφορίες για την περιοχή μελέτης από το διαδίκτυο και άλλες πηγές, οριοθετώντας έτσι το πρόβλημα. Στη συνέχεια, το βασικό κομμάτι της έρευνας στηρίχθηκε στην συλλογή και σύγκριση δορυφορικών εικόνων από την περιοχή μελέτης μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής Eo Browser. Συμπληρωματικά πραγματοποιήθηκαν και επιτόπου παρατηρήσεις και λήψεις φωτογραφιών στην περιοχή ενδιαφέροντος ενώ υπήρχε και αρχικός προγραμματισμός για την χρήση drone για εναέριες λήψεις.
La metodologia di ricerca è stata inizialmente organizzata secondo i seguenti assi:
1) Studio della letteratura sull'area di interesse degli studenti e reperimento di informazioni.
2) Visita dell'area e osservazione in loco (soprattutto per quanto riguarda l'arrivo dei fenicotteri nel lago quest'anno), con foto a terra e aeree (con un drone),
3) Elaborazione e analisi delle immagini satellitari dell'area di indagine utilizzando l'applicazione web Sentinel Hub Eo Browser.
Durante la fase di ricerca delle immagini satellitari, gli studenti sono stati divisi in gruppi di lavoro per dividere il carico di lavoro. Abbiamo utilizzato il satellite Sentinel 2 e una ricerca di immagini dal 2016 a oggi per confrontare le condizioni della zona umida nel tempo e la presenza di acqua nello stagno. Gli studenti hanno utilizzato l'indice idrico normalizzato NDWI nelle immagini satellitari disponibili per mese e anno.
Le principali conclusioni a cui gli studenti sono giunti attraverso la loro ricerca con gli strumenti sopra citati sono riassunte di seguito.
In generale, si osserva che il lago si è riempito lentamente di acqua negli ultimi anni (2016 - 2023) e in molti casi si osserva un riempimento parziale fino a gennaio. Da febbraio ad aprile sembra avere la quantità maggiore e dopo maggio inizia a diminuire significativamente. Ciò è dovuto a una diminuzione della frequenza delle precipitazioni combinata con temperature medie più elevate.
Un'altra conclusione a cui sono giunti gli studenti è che il livello dell'acqua è generalmente basso e la quantità d'acqua è scarsa per la maggior parte dell'anno. Questo può avere un effetto negativo e influenzare i periodi in cui i fenicotteri arrivano al lago per riprodursi, poiché l'acqua è necessaria nella zona umida per questo scopo.
Anche durante il biennio 2018-2020, gli studenti hanno osservato una marcata diminuzione dei livelli d'acqua nella parte occidentale del lago. Infine, è bene proseguire la ricerca.
Η μεθοδολογία της έρευνας οργανώθηκε αρχικά στους εξής άξονες:
1) Βιβλιογραφική μελέτη για την περιοχή ενδιαφέροντος από τους μαθητές και εύρεση πληροφοριών.
2) Επίσκεψη στην περιοχή και επί τόπου παρατήρηση (κυρίως σχετικά με την άφιξη των φλαμίγκο στη λίμνη για το φέτος), λήψη επίγειων φωτογραφιών και εναέριων (με drone),
3) Επεξεργασία και ανάλυση δορυφορικών εικόνων από την περιοχή έρευνας με την διαδικτυακή εφαρμογή Sentinel Hub Eo Browser.
Κατά το στάδιο της αναζήτησης δορυφορικών εικόνων οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες εργασίας για να επιμεριστεί ο όγκος εργασίας. Χρησιμοποιήσαμε τον δορυφόρο Sentinel 2 και μια αναζητήσαμε εικόνες από το 2016 έως και σήμερα για να συγκρίνους. συγκρίνουμε την κατάσταση του υγρότοπου με την πάροδο του χρόνου και την παρουσία νερού στην λιμνούλα. Οι μαθητές χρησιμοποίησαν τον κανονικοποιημένο δείκτη νερού NDWI στις διαθέσιμες δορυφορικές εικόνες ανά μήνα και έτος.
Τα βασικά συμπεράσματα που κατέληξαν οι μαθητές μέσα από την έρευνα τους με τα εργαλεία που προαναφέραμε συνοψίζονται παρακάτω.
Γενικά παρατηρείται ότι η λίμνη αργεί να γεμίσει με νερό τα τελευταία χρόνια (2016 - 2023) και παρατηρείται μερική πληρότητα σε πολλές περιπτώσεις μέχρι και τον Ιανουάριο. Από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Απρίλιο φαίνεται να έχει την μεγαλύτερη ποσότητα ενώ μετά τον Μάιο αρχίζει να ελαττώνεται σημαντικά. Αυτό οφείλεται στην μείωση της συχνότητας των βροχοπτώσεων σε συνδυασμό με τις υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες.
Ένα άλλο συμπέρασμα που καταλήγουν οι μαθητές είναι ότι γενικά η στάθμη του νερού είναι χαμηλή και η ποσότητα νερού είναι μικρή το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Αυτό μπορεί να επιδρά αρνητικά και να επηρεάζει τις περιόδους που φτάνουν τα φλαμίνγκο στη λίμνη για να απαραχθούν καθώς για αυτό το σκοπό είναι απαραίτη η παρουσία νερού στην υδροβιότοπο.
Επίσης κατά τη διετία 2018-2020 οι μαθητές διαπίστωσαν αισθητή μείωση της στάθμης του νερού στο δυτικό τμήμα της λίμνης. Τέλος είναι καλό να συνεχιστεί η έρευνα περαιτέρω.
È vero che una delle visioni iniziali degli studenti coinvolti nel progetto e del responsabile del gruppo di ricerca era, in occasione di "climate detectives", quella di avviare un monitoraggio continuo dello stato della zona umida attraverso l'acquisizione di dati sul campo (campionamenti, foto da terra/da aereo) e attraverso l'elaborazione di dati satellitari con applicazioni web come Eo Browser. L'obiettivo finale era anche quello di rendere gli studenti consapevoli del problema, sensibilizzandoli sul tema del cambiamento climatico e sugli effetti diretti che esso ha sulla nostra terra e sulle nostre vite. Dalle testimonianze degli studenti che hanno partecipato al progetto è evidente che gli obiettivi precedenti sono stati raggiunti in una certa misura. Ciò di cui gli studenti sentono il bisogno e a cui pensano per il futuro è di contribuire alla soluzione del problema attraverso azioni per informare i cittadini sulla questione, sul problema, sui dati, sul modo in cui hanno fatto ricerca per tutto questo tempo. La loro preoccupazione ora è quella di diffondere i risultati e sensibilizzare la società e lo Stato. Credono che ognuno di noi possa fare la differenza e diventare parte della soluzione del problema.
Είναι αλήθεια ότι μία από τις αρχικές βλέψεις των μαθητών που ασχολήθηκαν με το progetto αλλά και του υπευθύνου της ερευνητικής ομάδας ήταν με αφορμή το "climate detectives" να ξεκινήσει μία συνεχής παρακολούθηση της κατάστασης του υδροβιότοπου με λήψη δεδομένων πεδίου (δειγματοληψίες, φωτογραφίες επίγειες/εναέριες-drone) και μέσω επεξεργασίας δορυφορικών δεδομένων από διαδικτυακές εφαρμογές όπως o Eo Browser. Επίσης απώτερος σκοπός ήταν οι μαθητές να γνωρίσουν το πρόβλημα, να ευαισθητοποιηθούν στο θέμα της κλιματικής αλλαγής και των άμεσων επιδράσεων που έχει αυτή στον τόπο μας και στις ζωές μας. Γίνεται φανερό από τις μαρτυρίες των μαθητών που ασχολήθηκαν με το πρόγραμμα πως τα προηγούμενα ως ένα βαθμό έχουν επιτευχθεί. Αυτό που νιώθουν ανάγκη και που σκέφτονται οι μαθητές για τη συνέχεια είναι να συνεισφέρουν στη λύση του προβλήματος μέσα από ενέργειες ενημέρωσης των πολιτών για το θέμα, το πρόβλημα, τα δεδομένα, τον τρόπο που ερεύνησαν όλο αυτό το διάστημα. Μέριμνα τους πλέον αποτελεί η διάχυση των αποτελεσμάτων και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας αλλά και της πολιτείας. Θεωρούν ότι η καθένας από μας μπορεί να κάνει τη διαφορά και να γίνει κομάτι της λύσης του προβλήματος.
Scarica il poster del progetto in PDF
Questo progetto è stato tradotto automaticamente in inglese.
I progetti sono creati dai team e si assumono la piena responsabilità dei dati condivisi.
← Tutti i progetti
EN 
CS 
DA 
ET 
FI 
FR 
DE 
EL 
HU 
IT 
LV 
LT 
NL 
NB 
PL 
PT 
RO 
SK 
SL 
SV 
ES 